Integrale aanpak
Het voormalige bedrijventerrein Paleiskwartier in ’s Hertogenbosch wordt her ontwikkeld tot een autoluw woon- en werkgebied. Op de plattegrond van de wijk vallen onmiddellijk de vierkante bouwblokken op, die plaats bieden aan zowel woningen als kantoren. Door de kantoren onder te brengen in de naar het spoor gerichte zijden, vormen deze een natuurlijke geluidswal voor de woningen aan de geluidsluwe zijde. Binnen het Paleiskwartier blijft het verkeerslawaai beperkt door een hoge bouwdichtheid, waarbij geen doorgaande wegen door de wijk lopen. Parkeerruimte is nagenoeg geheel ondergebracht in een ondergrondse garage met ruim duizend parkeerplaatsen.
Het Paleiskwartier is een mooi voorbeeld van de gebiedsgerichte aanpak waarmee de gemeente ’s Hertogenbosch de leefomgevingskwaliteit bewaakt bij ruimtelijke ontwikkelingen. “In de jaren ’90, toen het project startte, was geluid nog niet zo’n prominent thema als nu”, vertelt de geluidsdeskundige van de gemeente ’s Hertogenbosch. “Dat veranderde toen bij de stedelijke ontwikkeling in onze gemeente steeds vaker sprake was van verdichting van bebouwd gebied.
Dat maakte het steeds lastiger om overal in bebouwde kom de grenswaarden voor geluid aan te houden, die het toenmalige gemeentebestuur als ambitie had vastgesteld.” Om dit op te lossen ontwikkelde de afdeling Milieu in samenspraak met de afdeling Ruimtelijke Ordening een indeling van het gemeentelijke grondgebied in acht verschillende gebied categorieën. “Voor iedere categorie gelden niet alleen de wettelijke grenswaarden voor geluid, maar ook de grenswaarden die de gemeente als ambitie heeft. Zo hanteren we voor woonzones bovenwettelijke eisen aan de geluidniveaus, terwijl we in de zogeheten stroomzones – waar de belangrijke verkeersaders lopen – minder strenge normen kennen. Deze gebiedsgerichte aanpak geeft meer flexibiliteit bij de ontwikkeling van het gebied, zonder dat dit ten koste gaat van de kwaliteit van de leefomgeving voor bewoners.”
Hoofdlijnen
De bewaking van de geluidnormen in de diverse gebied categorieën is in handen van de afdeling Milieu. “Een project als het Paleiskwartier vergt voortdurende afstemming over en weer tussen de afdelingen Milieu en Ruimtelijke Ordening, maar ook met projectontwikkelaars en adviesbureaus”. Voor die afstemming is het belangrijk dat bij een langlopend project als het Paleiskwartier voldoende ruimte bestaat om tussentijds zaken bij te sturen. “Daarom hebben we eerst een bestemmingsplan op hoofdlijnen gemaakt, dat in de loop der jaren wordt ingevuld en waar nodig aangepast. Als gemeente hebben wij alleen de eisen gesteld, zoals de grenswaarden voor geluid.” De projectontwikkelaars krijgen de ruimte om met passende oplossingen te komen, waarbij ze dus niet vastzitten aan gedetailleerde voorschriften die inmiddels verouderd kunnen zijn. “Daarnaast hebben we in het bestemmingsplan gezocht naar win-winsituaties, waarbij we zoveel mogelijk naar de gemeente als geheel keken. Zo moet de ondergrondse parkeergarage in het Paleiskwartier ook helpen om autoverkeer in de binnenstad te beperken.”
Ingebouwde flexibiliteit
Nu de nieuwbouw voor een groot deel is gerealiseerd, ontstaat een spanningsveld met de oorspronkelijke ontwerpeisen. “Bij de eerste bouwblokken lukte het heel goed om de woningen alleen aan de geluidluwe kant onder te brengen. Maar bij het vijfde bouwblok, waar we nu mee bezig zijn, is de verhouding tussen kantoren en woningen omgekeerd ten opzichte van de eerste blokken. De reden is dat de markt voor kantoren momenteel erg slecht is en de vraag naar woningen constant. Dat maakt het wel lastiger om een geluidluwe woonomgeving te garanderen.
Het is op een gegeven moment onvermijdelijk dat woningen dichter bij het spoor of een doorgaande weg komen te liggen”, aldus de wethouder. “Juist nu bewijst de ingebouwde flexibiliteit in het bestemmingsplan zijn nut. Het geeft projectontwikkelaars de mogelijkheid om geluidreducerende maatregelen toe te passen, die tijdens de oorspronkelijke planvorming simpelweg niet beschikbaar waren. Zo is bij 1 van de bouwblokken een nieuw type gevelbekleding gebruikt, die het geluid als het ware afbuigt. Zo kunnen we onder veranderende omstandigheden toch de leefomgevingskwaliteit handhaven die de bestuurders ambiëren.”
Het is op een gegeven moment onvermijdelijk dat woningen dichter bij het spoor of een doorgaande weg komen te liggen”, aldus de wethouder. “Juist nu bewijst de ingebouwde flexibiliteit in het bestemmingsplan zijn nut. Het geeft projectontwikkelaars de mogelijkheid om geluidreducerende maatregelen toe te passen, die tijdens de oorspronkelijke planvorming simpelweg niet beschikbaar waren. Zo is bij 1 van de bouwblokken een nieuw type gevelbekleding gebruikt, die het geluid als het ware afbuigt. Zo kunnen we onder veranderende omstandigheden toch de leefomgevingskwaliteit handhaven die de bestuurders ambiëren.”